Hoe zorg je voor een duidelijke lay-out?

Het is een grote ergernis onder Nederlanders: de kleine lettertjes op voedingsetiketten, in handleidingen en bijsluiters. Vaak zó klein dat je ze met een leesbril nog steeds nauwelijks kunt ontcijferen. Hoe kan het dat een belangrijke tekst zoals een bijsluiter zó onleesbaar is? Je kunt op je tien vingers uittellen dat het daardoor soms misgaat. Dat mensen hem dus niet lezen en hun medicijnen niet goed gebruiken.

Daarom gaat dit blog over de optimale lay-out. Want of je nou bijsluiters of brieven schrijft, webteksten of brochures: als de lay-out helder is, lezen mensen je tekst eerder. En ze kunnen makkelijker de informatie vinden die ze zoeken. Je rolt als het ware de rode loper voor ze uit!

Waarom is de lay-out belangrijk?

Lay-out is een ander woord voor opmaak of vormgeving. Het gaat over het uiterlijk van je tekst. Over hoe je de woorden, zinnen, koppen en illustraties over de pagina verdeelt. Over het lettertype dat je kiest, de letterpuntgrootte, de witruimte. Al die uiterlijke kenmerken hebben invloed op de leesbaarheid van je tekst.

Als de letters van je tekst te klein zijn, de alinea's te lang of de pagina onoverzichtelijk is, dan komt je boodschap niet over. Dan haken niet alleen mensen met slechte ogen af, maar ook mensen die niet zo goed kunnen lezen. Hieronder geef ik je 10 tips voor een heldere lay-out. Ze gelden voor elke tekst: of het nou een e-mail of een brochure is. Ik baseer me daarbij losjes op de richtlijnen van Stichting Makkelijk Lezen.

1: Zorg voor voldoende wit in en om de tekst.

Een pagina moet niet van boven tot onder volstaan met tekst. Dus zorg voor ‘rustpunten’ in je tekst: brede marges om de tekst heen en een witregel tussen de alinea’s. Maak je alinea’s niet te lang: maximaal 10 regels.

2. Gebruik een duidelijk lettertype met lettergrootte 10-14.

Voor teksten die mensen op een computer, tablet of smartphone lezen, kun je het beste een strakke, schreefloze letter gebruiken. Denk aan Calibri, Verdana of Arial. Op papier is bijvoorbeeld Cambria of Times ook een goede keus.

Maak je letters niet groter dan 14, want dan wordt het moeilijk om een woord in één blik te overzien. En niet kleiner dan 10, want dan wordt het zelfs met een leesbril lastig om de woorden te ontcijferen.

En gebruik niet te veel verschillende lettertypes, want dan oogt een tekst onrustig. Hoe rustiger een tekst eruitziet, hoe makkelijker om te lezen

3. Maak titels en tussenkoppen vet.

Met tussenkoppen help je je lezer te navigeren door een tekst: hij kan makkelijker vinden wat hij zoekt. En duidelijke titels en tussenkoppen helpen om een tekst te begrijpen. De lezer ziet meteen waar een tekst of alinea over gaat.

4. Gebruik nummers of opsommingstekens.

Informatie is makkelijker te lezen als er nummers voor staan, zoals ik in dit blog doe. Of gebruik bullet points voor een opsomming van woorden of korte zinnen. Dat maakt je tekst heel overzichtelijk: je lezer onthoudt de informatie beter.

5. Gebruik regelafstand 1,5.

Je tekst oogt rustiger en je lezer gaat makkelijker naar de volgende regel met regelafstand 1,5. Maar ik moet eerlijk toegeven: als mijn tekst hierdoor te lang wordt naar mijn zin, pas ik de regelafstand toch stiekem aan… Maar dan moet de tekst niet te breed zijn. Regels van 7-12 woorden zijn overzichtelijk. Zijn de regels langer én staan ze te dicht op elkaar? Dan slaat je lezer misschien per ongeluk een regel over.

6. Lijn links uit.

Lijn altijd links uit. Een tekst die (ook) rechts is uitgelijnd of gecentreerd is, leest lastig. Elke regel begint dan op een andere plek, of de woorden worden soms in elkaar geduwd en dan weer uit elkaar getrokken. Dat zorgt voor een onrustige bladspiegel.

7. Accentueer losse woorden met vet of cursief.

Gebruik geen onderstrepen of BLOKLETTERS om zinnen of woorden te laten opvallen. Want daarmee verdwijnt het woordbeeld. Je lezer herkent de woorden minder goed en doet er langer over om je tekst te lezen.

8. Gebruik illustraties of pictogrammen die je tekst verduidelijken.

Met illustraties of picto’s kun je dingen uitleggen die lastig zijn uit te leggen met alleen woorden. Zoals in de handleiding bij de corona-zelftest: een plaatje van een wattenstaafje in een buisje met vloeistof zorgt dat je meteen weet wat je moet doen.

Zet de illustraties of pictogrammen allemaal op dezelfde plek in je tekst: allemaal links of allemaal rechts.

9. Zorg voor voldoende contrast tussen achtergrond en letter.

Je kent ze wel: die websites waar de ontwerper een grijze letter gebruikt tegen een lichtgrijze achtergrond. Dat maakt het heel lastig om een tekst te ontcijferen.

Voor papieren folders geldt: gebruik geen hoogglanspapier en niet te veel verschillende kleuren. Zwakke lezers hebben een voorkeur voor gebroken wit of lichtgeel als achtergrond en donkerblauwe tot zwarte letters. Hoe simpel kan het zijn!

10. Zet kaders om belangrijke informatie.

Met kaders zorg je dat je lezer in 1 oogopslag de belangrijkste informatie vindt.

Als je deze 10 adviezen opvolgt, weet je zeker dat je tekst er duidelijk uitziet. Wil je leren wat je nog meer kunt doen om de leesbaarheid van je tekst te verbeteren? Wil je leren hoe je toegankelijke teksten schrijft? Doe dan mee met de workshop Je bedrijf in begrijpelijke taal op 3 juni.

Mieke van Kreuningen

mijn profiel